معاونت مهندسی و توسعه‌ی امور زیربنایی سازمان بنادر و دریانوردی رسالت و مسئولیتی مبنی بر ساخت و توسعه زیرساخت‌ها در بنادر را داراست.
در سال گذشته، در ادارات زیرمجموعه‌ی این معاونت، طرح و برنامه‌های متعددی دنبال شده است. مثلا برخی از فعالیت‌ها و عملکرد ادارهکل مهندسی سواحل و بنادر، شامل موارد زیر است: تدقیق مطالعات طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور (ICZM)؛ فعالیت کارگروه تخصصی ساماندهی سواحل، بنادر و جزایر کشور؛ برگزاری کمیته‌های ساماندهی و مدیریت سواحل استان‌های ساحلی؛ نظارت بر ساخت و سازهای ساحلی و دریایی؛ پایش مستمر مشخصه‌های دریایی؛ پیگیری امور مربوط به همایش بین‌المللی سواحل، بنادر و سازه‌های دریایی (ICOPMAS)، پایش و شبیه‌سازی سواحل کشور؛ هیدروگرافی بنادر؛ لایروبی و مطالعات رسوب بنادر؛ انجام مطالعات مهندسی سواحل؛ توسعه و تکمیل سامانه یکپارچه اطلاعات مکانی سواحل، بنادر و دریانوردی کشور (PMOGIS) و... .
در ادارهکل تامین و مهندسی تجهیزات نیز دستاوردهای مهمی داشته‌ایم. برای نمونه، دستاوردهای سرفصل «توسعه زیرساخت‌ها و تجهیز بنادر»، موارد زیر را دربرمی‌گیرد: سرمایه‌گذاری و صرف اعتبار سرمایه‌ای معادل 531/4 میلیارد ریالی سازمان در زمینه تجهیز بنادر کشور؛ تحویل قطعی، مونتاژ و بهره‌برداری از تجهیزات فاز دوم بندر شهیدرجایی (12 دستگاه از 15 دستگاه ترانستینر منگان)؛ پیگیری فعال‌سازی قراردادهای ساخت و تحویل چهار دستگاه STS با شرکت ZPMC و 14 دستگاه ترانستینر با شرکت Cargotec از طریق قرارداد سرمایه‌گذاری شرکت IPGL هند برای بندر شهیدبهشتیِ چابهار؛ شروع عملیات اجرایی قرارداد ساخت و تحویل شش دستگاه جرثقیل موبایل ساحلی با شرکت Italgru از طریق قرارداد سرمایه‌گذاری شرکت IPGL هند برای بندر شهیدبهشتیِ چابهار؛ ارسال چهار فقره درخواست مجوز ترک تشریفات مناقصه ساخت 43 فروند شناورهای خدماتی به ارزش معادل 107 میلیون یورو به سازمان برنامه و بودجه کشور؛ پیگیری درخواست صدور مجوز ستاد مقابله با تحریم جهت انعقاد قرارداد جدید ساخت و تحویل دو فروند لایروب هاپرساکشن چهار هزار مترمکعبی از شرکت IHC هلند با ارزشی معادل 85 میلیون یورو؛ به آب‌اندازی فروند اول از دو فروند لایروب هاپرساکشن چهار هزار مترمکعبی در حال ساخت شرکت IHC هلند در شپ‌یارد آدا کشور ترکیه؛ تحویل، مونتاژ و بهره‌برداری یک دستگاه جرثقیل موبایل ساحلی 60 تنی تولید داخل در بندر امیرآباد که برای اولین‌بار در کشور ساخته شده است؛ ساخت و بومی‌سازی تعداد 768 نمونه قطعه موردنیاز تجهیزات بندری، دریایی و الکترونیکی و مخابراتی در بنادر کشور از طریق شرکت‌های ایرانی با صرفه‌جویی حدود 70 درصدی نسبت به تامین قطعات اصلی خارجی؛ ادامه سرمایه‌گذاری معادل 477 میلیون دلار سازمان در تجهیز بنادر کشور از طریق قرارداد BLT با شرکت پروژه آریابنادر ایرانیانِ چابهار؛ برگزاری مناقصه، عقد و شروع عملیات اجرایی قرارداد خرید و ساخت 51 دستگاه خودروی آتش‌نشانی و امدادونجات؛ فعال‌سازی و شروع عملیات اجرایی قراردادهای ساخت و تحویل دو فروند شناور تجسس و نجات دریایی (SAR) و دو فروند شناور بازرسی کشتی‌های نفتی (PSC) به ارزش 5/10 میلیون یورو؛ برگزاری مناقصات خرید تجهیزات موردنیاز طرح توسعه بندر شهیدبهشتیِ چابهار از طریق قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (چهار دستگاه STS و 12 دستگاه RTG)؛ و برگزاری مناقصات خرید تجهیزات موردنیاز طرح توسعه بندر شهیدبهشتیِ چابهار از طریق شرکت پروژه آریابنادر ایرانیانِ چابهار (چهار دستگاه STS و 10 دستگاه RTG).
همچنین در همین ادارهکل در سرفصل «ارتقای ایمنی و امنیت دریایی و بندری و حفظ زیست دریا»، دستاوردهای زیر را شاهد بوده‌ایم: خارج‌سازی 39 فروند مغروقه‌های پرخطر بنادر و آبراهه‌های کشور (یک فروند مغروقه موسوم به SL-STAR در بندر شهیدرجایی، 37 فروند لنج چوبی و مغروق و یک فروند مغروقه آبسوسا در بندر بوشهر)؛ برگزاری و ابلاغ برنده مناقصه ساخت بومی سه دستگاه رادار ساحلی، چهار دستگاه گیربکس و سه دستگاه ترانسیور رادار VTS؛ انعقاد و ابلاغ قرارداد ساخت و تحویل یک فروند شناور تجسس و نجات دریایی مادر با طول 50 متر (Mother SAR Vessel)؛ بازنگری دستورالعمل گواهینامه‌های ایمنی تجهیزات بندری؛ خرید و نصب 26 عدد بویه پلی‌اتیلن در بنادر چابهار و شهیدرجایی؛ تکمیل و رفع نقص ایستگاه‌های مخابراتی بنادر کوچک و گردشگری برابر با استانداردهای موجود؛ تکمیل و استفاده از سامانه حفاظت الکترونیکی در بنادر مسافری حوزه جزیره قشم؛ رفع مشکلات اجرایی قرارداد سامانه حفاظت الکترونیکی و دوربین‌های مداربسته در بندر شهیدرجایی؛ انعقاد قرارداد و شروع عملیات اجرایی سامانه حفاظت الکترونیکی و دوربین‌های مداربسته بنادر نوشهر، خرمشهر، بوشهر و جزیره نگین. ارجاع و تفویض اختیار برگزاری مراحل تشریفات مناقصات دوربین‌های مداربسته بنادر انزلی، چابهار و امیرآباد به بنادر؛ نصب و راه‌اندازی تجهیزات کنترل تردد و سامانه Access Control در بنادر شهیدرجایی و امام‌خمینی (ره)؛ انعقاد قرارداد و شروع عملیات اجرایی نصب تجهیزات کنترل تردد و سامانهAccess Control در بنادر چابهار و انزلی؛ تامین تجهیزات راداری موردنیاز ایستگاه‌های VTS بنادر شهید رجایی، انزلی و امام‌خمینی(ره)؛ بومی‌سازی قطعات استراتژیک موردنیاز سامانه ملی VTS بنادر کشور؛ و توسعه ایستگاه‌های Unmanned در بنادر استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و مازندران.
از دیگر ادارات کل زیرمجموعه‌ی این معاونت، ادارهکل مهندسی عمران است که در سال گذشته اقدامات ارزنده‌ای را در بخش‌های مختلف انجام داده است. برای مثال در بخش «توسعه زیرساخت‌ها و تجهیز بنادر»، مطالعه و اجرای پروژه‌های زیر را نهایی کرده‌ایم: مطالعه و اجرای بیش از 370 پروژه اجرایی در بنادر به ارزش تقریبی10 هزار میلیارد ریال؛ آغاز عملیات اجرایی احداث انبار دو هزار مترمربعیِ نگهداری کالا در بنادر چوئبده، اروندکنار و آبادان؛ آغاز مطالعه و اجرای احداث خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی در بندر خلیج فارس؛ آغاز عملیات اجرایی تعمیرات پنج دستگاه پل داخلی و جاده‌های پیرامونی آن در مجتمع بندری شهیدرجایی؛ آغاز عملیات اجرایی احداث برج کنترل بندر شهیدبهشتی؛ و آغاز عملیات اجرایی محوطه‌سازی تاسیسات زیربنایی محوطه 22 هکتاری.
تعمیرات و لایروبی برخی از اسکله‌های بنادر کشور، ازجمله لایروبی اسکله‌های شماره 37 و 38 بندر امام خمینی(ره)، تعمیرات اساسی منجر به P.M اسکله‌های چهار پستِ بندر خرمشهر، تعمیرات اساسی منجر به P.M ترمینال مسافری بندر آبادان، لایروبی اسکله و محدوده خط ساحلی بندر آبادان، لایروبی حوضچه بندر هرمز؛ لایروبی حوضچه بندر لنگه؛ لایروبی پای اسکله جزیره نگین در بندر بوشهر؛ لایروبی بندر محمدعامری و احداث دایک سنگی، تعمیرات اساسی اسکله بندر گناوه، تکمیل تعمیرات اساسی محوطه‌های پیرامونی حوضچه شماره یک و جاده دسترسی موجود بندر؛ لایروبی حوضچه بندر انزلی (زیر پل غازیان) از دیگر اقدامات این معاونت در بخش «توسعه زیرساخت‌ها و تجهیز بنادر» به شمار می‌رود. همچنین اجرای مرحله دوم تاسیسات زیربنایی خلیج فارس؛ اجرای شبکه اطفای حریق مجتمع بندری شهیدرجایی؛ تعمیرات اساسی جاده دسترسی به سایت VTS قشم (هلر، لافت و لارک)؛ تعمیرات اساسی منجر به P.M شبکه روشنایی بندر لنگه؛ احداث ساختمان و اسکله جست‌وجو و نجات بندر دیلم؛ و احداث باشگاه ملوانان بندر امیرآباد از دیگر فعالیت‌ها و عملکرد حوزه معاونت مهندسی و توسعه‌ی امور زیربنایی است.
لازم به ذکر است که تعداد بیش از 370 طرح و پروژه عمرانی با اعتبار مصوب بیش از 104 هزار میلیارد ریال در سال 1398 در بنادر کشور در دست اجرا بوده است.
در سال جاری که به نام «جهش تولید» نامگذاری شده است، اقدامات این معاونت در چند مقوله و دسته‌بندی می‌گنجد که عملا ترکیبی از اقدامات سال گذشته ـ یعنی سال «رونق تولید» ـ و سال جاری است. در حوزه دریایی و تجهیزات شناورهای موردنیاز، طرحی در دولت تحت‌عنوان «طرح تحول صنعت دریایی» توسط وزارت صمت تعریف شده و ما هم در راستای تجهیزات دریایی موردنیاز، با تکیه بر دانش بومی و توان تخصصی داخل کشور، به شناسایی مراکزی که مستعد این موضوع هستند، اقدام کرده‌ایم.
همچنین، از دو سال پیش، با تکیه بر دانش بومی و ملی، ساخت قطعات موردنیاز تجهیزات بندری و دریایی را شروع کرده‌ایم که سال گذشته به بار نشست. پیگیری و انجام اقدامات مقتضی در این حوزه، امسال هم یکی از اهدافی است که دنبال خواهیم کرد. بر همین اساس، سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای با معاونت فناوری ریاست‌جمهوری منعقد شد و از مجموعه‌های دانش‌بنیان و سازنده‌های داخلی برای ساخت قطعات دعوت به عمل آمد. حدود 768 قطعه گوناگون هم در حوزه تجهیزات بندری، دریایی، مخابراتی و الکترونیکی به دست متخصصان داخلی ساخته شد که در اختیار بنادر قرار گرفت. امسال هم مشخصات قطعات دیگری که موردنیاز بنادر کشور است در سامانه سازمان بنادر و دریانوردی درج شده است تا هر مجموعه‌ای که توانمندی ساخت آن را دارد، اعلام آمادگی کند.
اقدام دیگری که در برنامه‌ریزی‌های سازمان پیش‌بینی شده است، مربوط به طرح‌های توسعه‌ای است، که طرح توسعه بندر شهیدرجایی بخشی از آن است و امیدواریم بتوانیم امسال فاز اول آن را آماده بهره‌برداری کنیم.
در حوزه تعامل شهر و بندر، پروژه راه اختصاصی دسترسی بندر نوشهر را در دستور کار داریم که می‌تواند به حل مشکل ترافیک بندر نوشهر و کامیون‌های ورودی به آن کمک کند. همچنین، در راستای تعامل شهر و بندر، در بندر امام‌خمینی(ره) راه کمربندی موردنیاز، در خارج از بندر، در دستور کار قرار دارد که امیدواریم امسال به بهره‌برداری برسد.
در این‌جا باید به این نکته نیز اشاره شود که موضوع توسعه دریامحور و دریاپایه، که با رشد و توسعه سواحل کشور همراه خواهد بود، یکی از موضوعات محوری است که می‌تواند در تحقق شعار سال ــــ جهش تولید ـــ موثر باشد. توسعه‌ای که در این محور مدنظر است، توسعه‌ی پایدار و متوازن مناطق ساحلی کشور است که مطالعات آن در قالب طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور انجام شده و در مقیاس کلان، به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسیده است و سازمان بنادر و دریانوردی به تدقیق آن در مقیاس استانی موظف شده است؛ و این تدقیق را در مورد استان هرمزگان اجرایی کرده است.
اواخر سال گذشته، شورای عالی معماری و شهرسازی تکلیفی را بر عهده سازمان بنادر و دریانوردی ـــ به‌عنوان مرجع دریایی ـــ کشور گذاشت تا طرح جامع راهبردی جزایر جنوبی کشور را انجام دهد. برای انجام این تکلیف، سازمان در حال انتخاب مشاور مربوطه است و امید است تا پایان سال مطالعات را به پایان برساند. این طرح یکی از اسناد بالادستی است که می‌تواند به توسعه و رشد جزایر، که از ظرفیت‌های بسیار خوب در حوزه دریایی کشور هستند، کمک کند.
تکمیل تجهیزات موردنیاز بندر شهیدبهشتیِ چابهار هم بخش دیگری از برنامه‌های سازمان بنادر و دریانوردی در سال جاری است که بخش‌هایی از آن در حال انجام است و امید است تا پایان سال بخشی از تجهیزات دریایی اضافه و تکمیل شوند؛ البته باید این نکته را هم در نظر داشت که تامین کامل تجهیزات و تکمیل آن فرایند، زمان‌بر و بلندمدت است.|