اشاره بندر و دریا | هر طرح و برنامهای برای خروج از دنیای خیال و ورود به جهان حقیقی، نیاز به اهالی فن و مهندسانی دارد؛ از کوچکترین قطعات تا بزرگترین ساختمانها. در امور تخصصی مانند بندرداری، علوم و فنون مهندسان بیش از پیش نمود و اهمیت دارد. معاونت فنی و مهندسی ادارهکل بنادر و دریانوردی استان مازندران در پنج سال اخیر تلاش کرده با بهرهگیری از دانش و تخصص صاحبنظران، پروژههای بزرگ عمرانی و تجهیزاتی را در بندر نوشهر به سرانجام برساند. محسن مصطفایی، معاون فنی و مهندسی این ادارهکل، در گفتوگو با ماهنامه «بندر و دریا»، شرحی از اقدامات صورتگرفته در سالهای اخیر ارائه داد و از جزئیات تلاش برای تحقق آرزوی 20ساله بندر نوشهر صحبت کرد. ماحصل این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
معاونت فنی و مهندسی ادارهکل بنادر و دریانوردی مازندران در زمان حضور شما چه اقداماتی برای توسعه عمرانی و تجهیزاتی بندر نوشهر انجام داده و با چه موانع و مشکلاتی برای تحقق برنامهها مواجه بوده است؟
اقدامات شاخصی در راستای سیاستگذاری سازمان متبوع در ادارهکل بنادر و دریانوردی استان مازندران از سال 1395 انجام شده که میتوان به اجراییشدن پروژههای مختلفی اشاره کرد. در زمینهی اجرا و سرمایهگذاری پروژههای عمرانی و تجهیزاتی، اقدامات گوناگون و مثبتی صورت گرفته است. بهطور مثال، راه دسترسی اختصاصی بندر نوشهر به کمربندی به طول حدود سه کیلومتر با پیشرفت فیزیکی 45 درصد اجرایی شده؛ ساختمان اداری مرکزی بندر نوشهر به مساحت 7 هزار و 400 متر مربع و پیشرفت فیزیکی 100 درصد احداث شده؛ ساختمان مرجع دریایی بندر نوشهر به ارتفاع 46 متر و پیشرفت فیزیکی 100 درصد احداث شده؛ ساختمان اداری گمرک بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد تکمیل شده؛ اسکلههای شرقی، جنوبی و «دلفین» بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد تعمیرات اساسی شده و اسکلههای جنوبی نیز برای استقرار جرثقیلهای «بکرا» با پیشرفت فیزیکی 100 درصد ریلگذاری شده است.
همچنین میتوان به اجرای محوطه کانتینری به مساحت 2/1 هکتار و ظرفیت حدود 400 TEU برای کانتیرهای معمولی و یخچالی با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، اصلاح سیستم اعلام و اطفای حریق دیتاسنترهای بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، لایروبی حوضچه و کانال دسترسی بندر فریدونکنار با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، خرید و راهاندازی یک دستگاه چیلر برای ساختمان عملیاتی بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، احداث ساختمان باشگاه ملوانان بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، بازسازی پذیرایی و مامورسراهای کلارآباد، ماشلک، حبیبآباد و حسنآباد با پیشرفت فیزیکی 100درصد و تعمیرات اساسی ساختمان اداری عملیاتی بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد اشاره کرد.
در زمینه پروژههای سرمایهگذاری، چه اقداماتی در بندر نوشهر صورت گرفته است؟
در این حوزه نیز میتوان به موارد متعددی اشاره کرد؛ ازجمله احداث انبار مسقف 10 هزار متر مربعی با سرمایهگذاری شرکت رهپویان و پیشرفت فیزیکی 100 درصد، احداث انبارهای مسقف 22 هزار متر مربعی با سرمایهگذاری شرکت سینا و پیشرفت فیزیکی 100 درصد، احداث سیلوهای غلات با ظرفیت 15 هزارتنی و سرمایهگذاری شرکت زَرماکارون با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، احداث فاز 2 سیلوهای غلات با ظرفیت 50 هزار تنی و سرمایهگذاری شرکت پاسارگاد نور آسیا با پیشرفت فیزیکی 100 درصد و احداث سیلوهای غلات با ظرفیت 30 هزار تنی بندر فریدونکنار و سرمایهگذاری شرکت راهبران بندر فریدونکنار با پیشرفت فیزیکی 100 درصد.
همچنین احداث مخازن روغن خوراکی با ظرفیت 11 هزار تنی و سرمایهگذاری شرکت طلوع سبز خاتم با پیشرفت فیزیکی 98 درصد، احداث کارخانه چوبخشککنی با سرمایهگذاری شرکت امیر صدرا و پیشرفت فیزیکی 90 درصد، احداث کارخانه چوبخشککنی با سرمایهگذاری شرکت بامیان چوب و پیشرفت فیزیکی 88 درصد، احداث سیلوی غلات 30 هزار تنی با سرمایهگذاری شرکت اکسون و پیشرفت فیزیکی 5 درصد و احداث کارخانه تولید و بستهبندی قهوه فراوریشده با سرمایهگذاری شرکت قهوه موج سیاه نوشهر و پیشرفت فیزیکی 5 درصد، از دیگر اقدامات صورتگرفته است.
در همین مدت، چه پروژههای دیگری را پیش برده و به پایان رساندهاید؟
بخش دیگر فعالیتهای ما در دستهی پروژههای تجهیزاتی قرار میگیرد. از اقدامات در این زمینه میتوان به بهرهبرداری از سه دستگاه جرثقیل ریلی «بکرا» در بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، خرید و نصب سه دستگاه دیزل ژنراتور برای لایروب ارس با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، دمونتاژ، انتقال، مونتاژ و تعمیر و بهرهبرداری دو دستگاه مکنده غلات 250 تنی از بندر امامخمینی(ره) به بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100 درصد، پوشش کامل رادیویی غرب مازندران با راهاندازی ایستگاه «unmaneed» نشتارود و پیشرفت فیزیکی 100 درصد و شبکهسازی تجهیزات مخابراتی مرکز کنترل و جستوجو و نجات دریایی بندر نوشهر با پیشرفت فیزیکی 100درصد اشاره کرد.
بزرگترین پروژهای که در سالهای اخیر در دست داشتهاید، کدام پروژه بوده است؟
یکی از مهمترین پروژههای چند سال اخیر بندر نوشهر، پروژه راه دسترسی اختصاصی بندر نوشهر بود. با توجه به توسعه شهر، محدودشدن تردد کامیونهای بندر و افزایش ترافیک از اوایل دهه 80، یکی از دغدغههای مسئولان بندر و شهر، ایجاد راه دسترسی اختصاصی برای بندر بود. مسئولان وقت بندر، راه اختصاصی اتصال بندر به کمربندی یا میدان لتینگان را از مسیرهای مختلف ازجمله شرق و غرب باغ اکولوژی، خیابان باباطاهر و راه ساحلی مورد بررسی قرار داده بودند، ولی هر کدام از این مسیرها علیرغم پیگیریهای زیاد منجر به نتیجه نشده بود.
پروژه راه دسترسی را رها کردید یا به دنبال راه دیگری برای اجرای پروژه رفتید؟
با انجام مهندسی ارزش پروژه راه دسترسی بندر نوشهر در سال 1394، اجراییکردن آن در دستور کار ادارهکل قرار گرفت؛ در نهایت پس از انجام مراحل مختلف، احداث راه دسترسی در حریم و قسمت غرب رودخانهی ماشلک در سال 1396 مورد تصویب قرار گرفت و بندر نیز با انتخاب مهندسین مشاور «هرازراه» مطالعات آن را شروع کرد.
در آبانماه 1397 در جلسهای که با حضور مدیر عامل محترم سازمان به اتفاق آقای انزانپور، مدیر کل محترم، و دیگر مسئولان سازمانی و شهرستانی خدمت آقای مهندس اسلامی، مقام عالی وزارت راه و شهرسازی، بودیم، گزارش مربوطه صورت گرفت و با دستور تخصیص اعتبار به میزان هزار میلیارد ریال و موافقت مدیر عامل محترم سازمان، اجراییشدن پروژه در دستور کار بندر قرار گرفت. در این راستا با تکمیل مطالعات پایه پروژه و اخذ مجوز، مناقصه پروژه در دو مرحله (نخست، اواخر سهماهه چهارم سال 1397 و مرحلهی دوم در سهماهه اول سال 1398) اکران و در نهایت با انتخاب شرکت «زیباکومهسازِ» مازندران بهعنوان پیمانکار طرح و ساخت و تحویل عملیات موضوع قرارداد از مردادماه 1398 مطالعات تفصیلی پروژه شروع شد.
پس از انجام مطالعات تفصیلی پروژه و اخذ مجوزهای لازم، در راستای مسئولیت اجتماعی سازمان و تعامل شهر و بندر، حذف ترافیک عبوری کامیونها و تریلرهای بندر از محدودهی داخل شهر، ضمن حفظ منظر شهری و آرامش خاطر شهروندان، عملیات اجرایی پروژه با مشخصات طول مسیر در حدود 3 کیلومتر، پل ماشلک به طول 100 متر، پل روگذری بلوار امام رضا (ع) به طول410 متر، پل گردکل به طول 84 متر و پل تقاطع خیابان باباطاهر به طول 11 متر، احداث دیوار در حاشیه ضلع غربی رودخانه ماشلک و دو عدد شیبشکن در بستر رودخانه ماشلک و همچنین رمپ 274 متری اتصال مسیر باباطاهر به کمربندی از اوایل سال 1399 آغاز شد که هماکنون پروژه با اعتبار کل به میزان 6 هزار و 850 میلیارد ریال (4 هزار و 500 میلیارد ریال در بخش تملک و 2 هزار و 350 میلیارد ریال در بخش اجرا) و با پیشرفت فیزیکی حدود 45 درصد در حال اجراست که با حمایتهای مسئولان سازمان، استان و شهرستان در شهریورماه 1401 به بهرهبرداری خواهد رسید.
یکی از مشکلات پیش روی بندر نوشهر، بحث تملک اراضی برای طرح توسعه است. در این خصوص چه برنامههایی را به مرحله اجرا رساندهاید؟
با عنایت به طرح جامع بازرگانی بندر نوشهر و طرح در دست مطالعهی پروژه سامانه رسوبگیر بندر نوشهر، استحصال حدود 13 هکتار اراضی از دریا در قسمت شمال شرقی بندر نوشهر در دستور کار قرار دارد. با توجه به اینکه در هیئت دولت محترم نهم و دهم، الحاق اراضی 200 هکتاری واقع در ضلع جنوبی کمربندی نوشهر، موسوم به بندر خشک، مورد تصویب قرار گرفته است، لذا با اجراییشدن پروژه راه دسترسی، سال گذشته با پیگیریهای موثر مدیرکل محترم، اولین قطعه از اراضی پسکرانهی بندری موصوف به میزان 6/5 (پنج و شش دهم) هکتار از سازمان آب منطقهای استان خریداری شد و تامین اعتبار برای امکانسنجی اراضی پسکرانه بندری، موسوم به 200 هکتار در دست پیگیری است.
معاونت فنی و مهندسی برای کاهش ورود رسوب به حوضچه بندر نوشهر چه تدابیری اندیشیده است؟
یکی از دغدغههای دیگر بندر نوشهر، تامین ایمنی شناورهای متردد به بندر نوشهر است که با افزایش ورود رسوب به حوضچه و کانال دسترسی بندر نوشهر، علاوه بر افزایش هزینههای لایروبی، مشکلات زیادی از اوایل دهه 90 برای بندر نوشهر ایجاد کرده است. برای مرتفعشدن مشکل مذکور، پروژهی سامانه رسوبگیر بندر نوشهر حدود یک دهه است در دستور کار سازمان و بندر قرار دارد که با انجام مطالعات توسط مشاوران ذیصلاح «تهران برکلی» و «پویا طرح پارس» اقداماتی انجام شده، ولی علیرغم پیگیریها به نتیجه نرسیده بود که با پیگیری موثری که از سال 1397 انجام شد، با طرح موضوع در جلسه مردادماه 1399 هیئت محترم عامل در بندر نوشهر، انجام مطالعات و اجراییشدن پروژه مورد تصویب قرار گرفت. در این راستا، ادارهکل با طی فرایندی نسبت به انتخاب مهندسین مشاور «خاک بافت» اقدام کرده و با انعقاد قرارداد، از اردیبهشتماه سال جاری، مطالعات پروژه شروع شده است. هماکنون مطالعات مرحله اول حدود 50 درصد انجام شده و قرار است طی 6 ماه آینده مطالعات نهایی و با اخذ مجوز مناقصه پروژه اجرایی شود. لازم است یادآوری کنم که در طرح اولیه مشاور، اصلاح موجشکنهای بندر و همچنین استحصال اراضی در قسمت شمال شرقی به میزان حدود 13 هکتار ارائه شده است.
چه پروژههای عمرانی و مطالعاتی دیگری در دست اجرا دارید؟
پروژههای مطالعاتی و اجرایی مهم دیگری مطابق شیوهنامهها و فرایند سازمان تعریف شده و در حال اجرا یا مطالعه است. از این پروژهها میتوان به اصلاح موجشکنهای بندر نوشهر و استحصال اراضی حدود 13 هکتار از دریا با 80 درصد مطالعات مرحله اول، احداث ساختمان مرجع دریایی بندر فریدونکنار به ارتفاع 32 متر و پیشرفت فیزیکی 50 درصد و تفکیک آبرسانی و آتشنشانی محوطهها با استفاده از آب دریا و اطفای حریق بندر نوشهر اشاره کرد که در حال تجهیز کارگاه است. برقرسانی ساحلی به اسکلههای بندر نوشهر با مطالعات 100 درصد (در حال اخذ مجوز مناقصه)، لایروبی احداثی حوضچه و کانال دسترسی بندر نوشهر (در حال برگزاری مناقصه)، خرید و نصب دوربینهای مداربسته در اماکن و محوطههای بندر نوشهر (با پیشرفت فیزیکی 95 درصد) و انتقال یک دستگاه جرثقیل LHM 100 از بندر شهیدرجایی به بندر نوشهر (در حال برگزاری مناقصه)، از دیگر پروژههای ما محسوب میشوند.
همچنین باید از طراحی و ساخت هاپر بارج لایروبی هزار متر مکعبی بندر نوشهر با مطالعات پایه 100درصدی (در حال اخذ مجوز مناقصه)، خرید و نصب دو دستگاه ناوتکس بندر فریدونکنار تولید داخل (با پیشرفت فیزیکی 15 درصد)، احداث انبار تجهیزات مبارزه با آلودگی نفتی بندر نوشهر (با پیشرفت فیزیکی 5 درصد)، مطالعه و اجرای دیوار پیرامونی بندر فریدونکنار (با 100 درصد مطالعات مرحله دوم و اخذ مجوز مناقصه) و همچنین مطالعه و اجرای میدانگاهی بندر فریدونکنار (با 100 درصد مطالعات مرحله دوم و اخذ مجوز مناقصه) نام برد.
تعمیر و نگهداری، یکی دیگر از وظایف شما محسوب میشود. با توجه به درگیری کشور با مسائلی مانند فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمهای ناجوانمردانه و شیوع کووید ـــ 19، چه طرحهایی در حوزه فنی و مهندسی پیشبینی کردهاید تا بار مالی کمتری به مجموعه وارد شود؟
علاوه بر کارهای روتین تعمیر و نگهداری عمرانی و تجهیزاتی، پروژههای تعمیرات اساسی در دست اقدام بوده و در راستای سیاستگذاری سازمان با بهرهگیری از نرمافزار pm با انتخاب مشاورین pm در حوزه ابنیه، تاسیسات و تجهیزات و بهرهگیری از پیمانکاران مرتبط آمادهبهکار عملیاتی شده و تعمیرات اساسی پروژه عمرانی و تجهیزاتی نیز با تامین اعتبار از سازمان متبوع تعریف و اجرایی شده است.
در این زمینه میتوان به تعمیرات اساسی پذیرایی و مامورسراهای 44واحدی شهر آسر رامسر و 30 واحدی کلارآباد (با پیشرفت فیزیکی 5 درصد)، تعمیرات اساسی ساختمان یگان حفاظتی و تکمیل بازسازی کارهای باقیماندهی ساختمان عملیاتی بندر نوشهر (با پیشرفت فیزیکی 5 درصد)، تعمیرات اساسی پذیرایی و مامورسراهای ماشلک و حسنآباد (با 100 درصد مطالعات مرحله اول) و تعمیرات اساسی انبارها و محوطههای بندری نوشهر (با تصویب مبانی طرح پروژه و در حال پیگیری) اشاره کرد.
پروژه ویژه و منحصربهفردی نیز در دست اقدام دارید؟
همانطور که پیشتر اشاره کردم، پروژههای برقرسانی ساحلی به اسکلههای بندر نوشهر، تفکیک آبرسانی و آتشنشانی محوطهها با استفاده از آب دریا و اطفای حریق این بندر در راستای مدیریت انرژی تعریف شده و بهزودی اجرایی خواهد شد.
امکانسنجی اراضی پسکرانهی بندری 200 هکتاری موسوم به بندر خشک بهعنوان طرح توسعه بندر نوشهر نیز در دست پیگیری است. همچنین در راستای تعامل شهر و بندر، پروژهی گنجینه اسناد تاریخی دریای خزر در طبقه همکف ساختمان مرجع دریایی بندر نوشهر و احداث مستحدثات مرتبط در جنب ساختمان آموزش قدیم در دست مطالعه است که پس از تصویب آن در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور اجرایی خواهد شد.
با توجه به وظایف حاکمیتی در مدیریت و ساماندهی نوار ساحلی استان چه اقداماتی انجام شده است؟
استان مازندران با 15 شهرستان ساحلی، حدود 487 کیلومتر (بر اساس مطالعات ICZM) نوار ساحلی دارد که با برگزاری جلسات کمیته ساماندهی و مدیریت سواحل استان به ریاست استاندار و دبیری مدیرکل بندر و همکاری دیگر دستگاههای اجرایی عضو در استان و همچنین پایش مستمر همکاران اداره مهندسی سواحل و بنادر، یگان حفاظتی و اداره امور حقوقی اداره کل، موضوعات مرتبط به نوار ساحلی مورد بررسی و کنترل قرار میگیرد.
در این راستا، ادارهکل با جمعآوری تعداد 151 مورد سازه غیر مجاز دریایی و ساحلی در نوار ساحلی استان از سال 1391 تاکنون نسبت به آزادسازی حدود 75 کیلومتر ساحل اقدام کرده است. همچنین با درخواست متقاضیان نسبت به صدور مجوز به تعداد 147 مورد (تعداد 107 مورد صیادی و 40 مورد تفریحی) اقدام شده است.
از دیگر اقدامات ادارهکل بنادر و دریانوردی استان مازندران میتوان به پروژههای تدقیق مطالعات یکپارچه مناطق ساحلی استان ICZM در استان و همچنین مطالعات تعامل شهر و بندر در شهرهای بندری نوشهر و فریدونکنار اشاره کرد که برای این پروژهها با همکاری دستگاههای اجرایی مرتبط در استان اقدامات مربوطه انجام شده است