قسمت شصت‌وپنجم از فصل سوم برنامه‌ی «فانوس دریایی»، به موضوع «کنترل و بازرسی کشتی‌ها» می‌پردازد؛ موضوعی بسیار مهم که از طرفی می‌تواند تضمین‌کننده‌ی سلامت ایمنی و فنی کشتی‌ها باشد و از سویی به ترددهای دریایی نظم می‌بخشد و مانع از هر گونه تردد غیر مجاز شناورها خواهد شد.
در هر بندر، مرکزی تحت عنوان «مرکز کنترل و بازرسی کشتی‌ها» وجود دارد که وظیفه‌ی بازرسی از کشتی‌ها برعهده آن است. کارکنان این مرکز وظیفه‌ای مشابه ماموران راهنمایی و رانندگی دارند و طبق قوانین، این اجازه به آن‌ها داده شده است که وارد کشتی‌ها شوند و مدارک لازم و وضعیت فنی و ایمنی کشتی‌ها را چک کنند و بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این بازرسی، اجازه‌ی ادامه کار را به آن کشتی بدهند، یا در صورت لزوم کشتی را توقیف کرده و مانع تردد آن شوند.
نحوه بازرسی‌ها چگونه است؟
ماموران مرکز کنترل و بازرسی کشتی‌ها معمولا ابتدا مدارک و گواهینامه کشتی را بررسی می‌کنند و سپس کنترل و بازرسی فنی و ایمنی شناورها انجام می‌شود. ازجمله مدارکی که ممکن است از فرمانده کشتی اخذ شود، گواهینامه ثبت، گواهینامه تجهیزات ایمنی، بیمه‌نامه‌های جبران خسارت، گواهینامه صلاحیت پرسنل، گواهینامه حداقل نفرات، گواهینامه ISM، دفتر ثبت روغن و گواهینامه بازرسی‌های سالیانه و دوره‌ای از ماشین‌آلات و بدنه کشتی است.
در برنامه «فانوس دریایی»، نحوه‌ی بازرسی افسر مرکز کنترل و بازرسی از یک کشتی به تصویر کشیده شده است. در این برنامه می‌بینیم که افسر مرکز کنترل و بازرسی پس از بررسی مدارک کشتی، به بازرسی از موتورخانه به‌عنوان قلب تپنده کشتی، نقشه دیجیتال، کمک‌های اولیه، مجموعه‌ی داروها، پل فرهاندهی و عرشه، ایمنی و نظافت آشپزخانه، هواکش‌های سقف کشتی، تجهیزات کنترل و اطفای حریق، جعبه جلیقه‌های نجات و... می‌پردازد و سپس گزارش نهایی را به کاپیتان تحویل می‌دهد تا شناور با مجوز کنترل و بازرسی به تردد خود ادامه دهد.
توقیف کشتی‌ها
بر اساس آماری که سازمان بنادر و دریانوردی در سال 1393 در ارتباط با عملکرد کنترل و بازرسی ایمنی شناورهای ایرانی و خارجی منتشر کرد، طی سال مذکور، 36 درصد کشتی‌های بازرسی‌شده‌ی ایرانی و 11 درصد کشتی‌های بازرسی‌شده‌ی خارجی توقیف شده‌اند که این اهمیت کنترل و بازرسی کشتی‌ها را نشان می‌دهد؛ زیرا در صورت عدم بازرسی، شناورهای فراوانی که احتمالا فاقد گواهینامه‌ها یا ایمنی لازم بودند، اجازه تردد پیدا می‌کردند و ممکن بود عواقب و خسارت‌های جبران‌ناپذیری بر جای بگذارند.
ضرورت بازرسی کشتی‌ها
در برنامه «فانوس دریایی»، کمتر به ضرورت بازرسی کشتی‌ها اشاره می‌شود و تنها در بخشی از برنامه گفته می‌شود که این بازرسی‌ها با هدف اطمینان پیداکردن از سلامت فنی کشتی و حفظ و مراقبت از جان سرنشینان کشتی صورت می‌گیرد. هدف دیگری که برای بازرسی کشتی‌ها وجود دارد اما به‌طور مستقیم در برنامه به آن اشاره نمی‌شود، جلوگیری از تردد غیر مجاز کشتی‌هاست، زیرا در صورت عدم این بازرسی‌ها، امکان تردد شناورهای غیر مجاز بسیار بالا خواهد رفت. اما مرکز کنترل و بازرسی کشتی‌ها اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند؛ ازجمله این اهداف، جلوگیری از آلودگی محیط زیست دریایی است که سازمان جهانی دریانوردی نیز بر این مهم تاکید بسیار دارد. بحث مهم دیگر، ضرورت اجرایی‌شدن این بازرسی‌ها بنا بر تاکید سازمان جهانی دریانوردی و الزامات قطعنامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی دریایی است که در برنامه به آن پرداخته نمی‌شود.
تفاوت FSC با PSC
کنترل و بازرسی کشتی‌های ایرانی (FSC) و کنترل و بازرسی کشتی‌های خارجی (PSC) دو مقوله‌ی تقریبا مشابه اما جدا از هم هستند که در «فانوس دریاییِ» بخش کنترل و بازرسی کشتی‌های ایرانی مغفول مانده و اشاره‌ای به آن نمی‌شود. مجری برنامه دو بار به‌عنوان PSC اشاره می‌کند، در حالی که به FSC اشاره‌ای نمی‌شود. ضرورت داشت که در ابتدای برنامه FSC با PSC تفکیک می‌شد تا مخاطب با عنوان و موضوع کنترل و بازرسی کشتی‌های ایرانی نیز آشنایی پیدا کند. |