اگر دوستی اهل و ساکن بندر عباس داشته باشید، حتما متوجه شده‌اید که در زمان حرف‌زدن از شهرش می‌گوید «بندر» و نه «بندر عباس». واقعیت این است که اهالی بندر عباس صفت بندر را تنها زیبنده‌ی شهر خودشان می‌دانند. بندری‌ها معتقدند شهرشان اولین بندر واقعی نه فقط در ایران که در کل خلیج فارس، بلکه برای قرن‌ها بزرگترین و مهم‌ترین بندر غرب آسیا بوده است.
تاریخ هم البته تا حدود زیادی این ادعا را تایید می‌کند. در «دانشنامه‌ی بریتانیکا» در تعریف نام این بندر آمده است: «این شهر را ایرانیان به‌عنوان بندر عباس و بندر عباسی نامیده‌اند. در نزد اعراب جارون و نزد انگلیسی‌ها، کامرون نیز خوانده شده است. بندر عباس قبلا برای بازرگانان پرتغالی به نام کومورائو و پورتو کومورائو، برای بازرگانان انگلیسی گومبرون و برای بازرگانان هلندی گامرون یا گومرون شناخته می‌شد.»
در ادامه‌ی این متن آمده است: «در قرن شانزدهم، بندر عباس نزد ایرانیان به نام گامرون شناخته می‌شد. در سال 1565، دریانوردی اروپایی آن را با مدل گومبروک (یعنی بندر گومروک، یا بندر گمرک) نامید و این نام را به‌عنوان نام فارسی و ترکی ذکر کرد. بندر عباس توسط پرتغالی‌ها در سال 1514 فتح شد و مکان مهمی برای حفاظت از تجارت آن‌ها در خلیج فارس و هند بود. آن‌ها نام این شهر را به‌دلیل وجود خرچنگ در سواحل آن، Comorão گذاشتند.
در فاصله‌ی سال‌های 1614 تا 1622 میلادی، شاه‌عباس با کمک نیروهای انگلیسی و فرمانده‌ی ایرانی، امام‌قلی‌خان، نیروهای پرتغالی را شکست داد. گامبرون به افتخار این پیروزی به بندر عباس تغییر نام داد. شاه‌عباس با حمایت نیروی دریایی انگلیس، شهر را که در جهان انگلیسی‌زبان به نام Gombraun شناخته می‌شد، به بندری بزرگ تبدیل کرد. تا سال 1622، نام‌های پرتغالی و انگلیسی رسما با هم ترکیب شدند و Combrù یا Combu را تشکیل دادند، اگرچه ساکنان محلی هنوز آن را بندر عباس می‌نامیدند. سر توماس هربرت، تاریخ‌دان و سیاح، نوشته که نام رسمی انگلیسی Gumbrown است، اما [gŏmrōōn] تلفظ می‌شود. او در سال 1630 نوشت که «برخی آن را گامرو می‌نویسند، برخی دیگر گومرو، و برخی دیگر کامرون.»
در فرهنگ بندرشناسی درخصوص بندر عباس این‌گونه نوشته شده است: «در تقسیمات فعلی، بندر عباس در استان هرمزگان و در یکی از مهم‌ترین مراکز استراتژیک و تجاری در مجاورت خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد. بندر عباس که در ساحل جنوبی ایران قرار دارد، دروازه‌ی ایران برای ارتباط با سایر ملل است. صنایع دستی و هنرهای محلی، غذاهای دریایی، موسیقی و آواز محلی از ویژگی‌های اصلی فرهنگی این شهر است. با این حال، صنایع دستی و هنرهای محلی، قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین صنایع خلاق در شهر هستند و شامل سه دسته‌ی صنایع دریایی، پوشاک محلی و آلات موسیقی محلی می‌شوند. صنعت هنر و صنایع دستی بندر عباس با گردش مالی سالانه حدود دو میلیون دلار و صادرات نزدیک به یک‌ونیم میلیون دلار و همچنین ایجاد هشت هزار فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم در بخش‌های اقتصادی شهرستان، بخش مهمی از اقتصاد این شهر است.»
در معرفی سایت ایرانیکا هم در باب بندر عباس آمده است: «هر ساله نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌های زیادی در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی در این شهر تاریخی برگزار می‌شود. بسیاری از این گردهمایی‌ها، آثار هنری و صنایع دستی ایجادشده توسط سازندگان و دانش‌آموزان محلی را جشن می‌گیرند. مدیران شهری بندر عباس با ارائه‌ی فرصت برای طراحان جوان برای به‌نمایش‌گذاشتن آثار خود، نسل جدیدی از هنرمندان را تشویق می‌کنند. بندر عباس برای تضمین تداوم رشد این بخش، میزبان نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی و جشنواره بین‌المللی خلیج فارس است. این رویدادها به‌دنبال به‌اشتراک‌گذاشتن صنایع دستی، تجربیات و دستاوردهای هنرمندان و کارشناسان بندر عباس و سایر نقاط جهان و افزایش مشارکت زنان در توسعه‌ی اقتصاد پایدار است.
برای توسعه و ارتقای بیشتر صنایع خلاق، تعداد زیادی طرح، سیاست و دستورالعمل اجرا شده است که شامل الکترونیکی‌کردن فرایند اخذ مجوزهای تجاری و ایجاد مکانیزمی برای سازمان‌دهی و شناسایی صنعتگران خانگی با هدف تسهیل در راه‌اندازی کسبوکاری مناسب برای افراد است. بازار هفتگی صنایع دستی نیز معرفی شده تا تولیدات این گروه در معرض دید بیشتر صنعتگران قرار بگیرد و به‌ویژه فرصت‌های اقتصادی برای زنان در صنعت صنایع دستی ایجاد شود.»
بندر عباس شهری بسیار مهم و استراتژیک در کل منطقهی غرب آسیاست؛ شهری تاریخی که اتفاقات بسیاری را به خود دیده و قرن‌هاست اهمیت خود را از دست نداده است، اما این شهر را نمی‌توان مقصدی توریستی دانست. در واقع اگرچه بندر عباس هم زیبایی‌های طبیعی بسیاری دارد و هم آثار و نشانه‌های تاریخی بسیار، هم محل جذابی از هم‌زیستی فرهنگ‌های مختلف است و هم سنت را می‌توان در آن به‌راحتی از نزدیک لمس کرد، و هم دروازه‌ی رسیدن به جزایر و مکان‌های جذاب گردشگری یا توریستی است، اما به هر حال اهمیت اقتصادی و تجاری آن بر مسائل گردشگری سایه می‌اندازد و شاید همین موضوع باعث می‌شود که در اینترنت نشانه‌ی چندانی از حضور توریست‌های خارجی در بندر عباس نیابید. درحالیکه در جست‌وجویی ساده، ده‌ها سایت معتبر خارجی، راه‌های مختلف رسیدن به بندر عباس و مسیرهای دریایی، هوایی و زمینی برای رسیدن به این شهر را معرفی و همگی هم امکان رزرو کلیه‌ی خدمات لازم را فراهم کرده‌اند و رستوران‌ها، هتل‌ها، مکان‌های دیدنی و مهم شهر را معرفی کرده‌اند، اما دسترسی چندانی به تجارب گردشگران خارجی که از بندر عباس و مناطق اطراف آن بازدید کرده‌اند، وجود ندارد.
آنچه در زیر می‌خوانید، تجارب به‌‌اشتراک‌گذاشته‌شده از سوی برخی از توریست‌های خارجی سفرکرده به بندر عباس در سال‌های اخیر است.
جزیره‌ای شگفت‌انگیز
جزیره‌ی هرمز یکی از مکان‌های توریستی و زیبای حوزه‌ی بندر عباس است که بسیاری از توریست‌هایی که به بندر عباس سفر کرده‌اند، به دیدن آن رفته‌اند. برخی از توریست‌ها هم البته متذکر شده‌اند که اهالی محلی و راهنماها، آن‌ها را به دیدن این جزیره‌ی زیبای بکر ترغیب کرده‌اند.
توریستی به نام «برام» که خود را ساکن شهر آمستردام هلند معرفی کرده و در سال 2018 از جزیره‌ی هرمز دیدن کرده، در خصوص این جزیره نوشته است: «جزیره هرمز دور از سرزمین اصلی ایران، انگار جهانی دیگر است؛ متفاوت و زیبا. طبیعت این جزیره شگفت‌زده‌تان می‌کند. مهم‌ترین جذابیت این جزیره در غارها و صخره‌هاست. پیشنهاد می‌کنم توری محلی بگیرید، دوچرخه‌ای هم اجاره کنید و تمام جزیره را ببینید. هر چقدر زمان برای دیدن این جزیره بگذارید، ارزشش را دارد. پس اصلا عجله نکنید و زیبایی‌های این جزیره را کشف کنید.»
توریست دیگری به نام «کارن اوی» که خود را ساکن «شامونی» در فرانسه معرفی کرده، در توضیح سفر خود به این جزیره آورده است: «من عاشق این جزیره شدم، اما همان‌طور که دیگران در سایت‌های گردشگری نوشته‌اند، بهتر است از ماه نوامبر به بعد برای بازدید جزیره بروید. ما دریافتیم که هوا در اکتبر هنوز خیلی گرم است و همچنین رطوبت بالایی دارد. شرایط آب‌وهوایی واقعا ما را اذیت کرد. برای همین اگر در ماه‌های گرم به جزیره می‌روید، بهترین حالت این است که از زمان خیلی زود آغاز کنید. تورهایی که برای جزیره برنامه‌ریزی می‌کنند، حدود چهار ساعت طول می‌کشند، اگرچه ممکن است بیشتر هم طول بکشند. اگر دمای هوا مناسب بود، حتما غارهای جزیره را به‌تمامی ببینید؛ چراکه این نقطه‌عطف بازدید ما از هرمز بود.
ما راهنمایی محلی داشتیم، مردی دوست‌داشتنی به نام اسماعیل. در اقامتگاهی محلی ساکن شدیم به نام خندق. آن‌ها انگلیسی صحبت نمی‌کنند، اما قیمت بسیار خوبی دارند. صبحانه‌ی عالی و فراوان، تخت‌های راحت، تهویه‌ی مطبوع، حمام خوب، و مادر خانواده برای ما شام خوشمزه‌ای با غذاهای دریایی تازه درست کرد. سپس با کشتی به قشم رفتیم تا گشت‌وگذاری در آن‌جا داشته باشیم و باید بگویم که قشم هم زیبایی‌های زیادی داشت؛ البته خیلی هم شلوغ بود. در مجموع باید بگویم سفر به بندر عباس و جزیره‌های هرمز و قشم واقعا خوب بود و ما توری عالی داشتیم.»
«میلدا» که خودش را شهروند انگلستان معرفی کرده، در توصیف جزیره‌ی هرمز نوشته است: «جزیره‌ای زیبا و شگفت‌انگیز. با توجه به حرف دوستان ایرانی، ما دوچرخه‌هایی اجاره کردیم و با دوچرخه حدود 30 کیلومتر رکاب زدیم و واقعا از دیدن همه‌جای جزیره لذت بردیم. البته اصلا کار ساده‌ای نبود و نیاز به استقامت زیادی داشت، اما ارزشش را داشت. جزیره، کوه‌های زیبای صخره‌ای و ساحل شنی قرمزرنگ داشت؛ ترکیبی که هیچ‌جای دیگر نمی‌بینید. مناظر این جزیره واقعا دیدنی هستند! شدیدا بازدید از این جزیره و شهر بندر عباس را توصیه می‌کنم.»
فرد دیگری که نظر خود را درباره‌ی جزیره‌ی هرمز نوشته، «شاگریم» است که خود را اهل شهر «نیکلایفِ» روسیه معرفی کرده است. او این‌گونه نوشته است: «رنگ‌های رنگین‌کمانی جزیره واقعا مسحورکننده هستند. شن‌های قرمزرنگ ساحل در کنار دریای نقره‌ای، تصویری شگفت‌انگیز و زیبا را شکل می‌دهند.»
«مارسل» که خود را ساکن «بارسلونا»ی اسپانیا معرفی کرده، نوشته است: «هرمز؛ جزیره‌ی قرمزرنگ. تجربه‌ای فوق‌العاده، هیجانی عالی، کوه‌های نمکی، غارهای بارانی، سواحل پنهان پشت صخره‌ها. این جزیره مثل سیاره‌ای دیگر است. این بهترین جزیره‌ای است که دیده‌ام.»
حیف که مواظب آن نیستند!
مجسمهی معروف به مجسمهی هندی یکی از اماکن تاریخی و مناطق سیاحتی بندر عباس است که چندین توریست خارجی از آن دیدن کرده‌اند و نظر خود را درباره‌ی آن نوشته‌اند. توریستی خارجی که خود را «هارکاری» معرفی کرده و احتمالا هندی یا هندی‌تبار است، در خصوص نقاشی‌های محوطه‌ی درونی این مجموعه نوشته است: «باید این را بگویم که نقاشی‌هایی که در دیوارهای بیرونی این مجموعه می‌بینید، از آکالی نیهانگ سینگ هستند که به آن‌ها خدایان دمی می‌گویند. هندوها این مجسمه‌ها را تمثیلی از حمایت می‌دانند و این نقاشی‌ها بر دیوار پناهگاه‌ها و محل‌هایی که می‌توان در آن‌ها در امان بود کشیده شده‌اند و این نشان می‌دهد این محل در گذشته برای هندوها محلی امن و پناهگاه بوده است.»
«احمد» فردی است که خود را ساکن شهر «باکو» در جمهوری آذربایجان معرفی کرده و نوشته است: «معبدی قدیمی واقع در مرکز شهر بندر عباس، ساختمانی که برای همه‌ی توریست‌ها، به‌ویژه برای هندوها جذاب است. مراکز خرید خوبی در نزدیکی این مجموعه وجود دارد که رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های خوبی در نزدیکی آن هستند که می‌توانید در آن‌ها مدتی استراحت کنید.»
کاربر دیگری که نام کاربری «رم چابی» را انتخاب کرده و ساکن شهر «مدرس» در هند است، این‌گونه نظر داده است: «این معبد در مرکز شهر واقع است... واقعیت این است که در زمان حال، چیز زیادی برای دیدن در این مکان در انتظار شما نیست.»
کاربر دیگری که خودش را «آندره بلژیکی» و ساکن شهر «گروبدونک» در بلژیک معرفی کرده است هم نوشته: «بازدید از این معبد به شما این فرصت را می‌دهد تا زنان محلی را با لباس و حجاب خاص خودشان ـ که البته مشابه پوششی در سایر نقاط خاورمیانه است ـ ببینید. البته ممکن است در مغازه‌های سطح شهر هم بتوانید زنان را با این نوع از پوشش مشاهده کنید.»
«ویبری»، کاربر ساکن شهر «زوریخ»، در سال 2016 از این مکان بازدید کرده است. او درباره‌ی این مکان نوشته است: «برای من دیدن معبدی هندو در این‌جا، یعنی در ایران، بسیار جالب بود. نگهبان آن‌جا فردی مهربان و صمیمی بود و خیلی چیزها را برای ما توضیح داد. درختی قدیمی در داخل معبد وجود دارد که برای دیدن فوق‌العاده است. خود معبد تقریبا خالی است. مجسمه‌هایی معدود و چند نقاشی را می‌توانید ببینید. مطمئنا اگر به‌دنبال معبد هندویی با ساختاری کامل هستید، کمی ناامید خواهید شد.»
رستوران بُرقع
یکی از رستوران‌های محبوب بندر عباس، رستوران «بُرقع» است که بسیاری از راهنماهای تورها و البته مردم کوچه و بازار توریست‌ها را به آن‌جا هدایت می‌کنند. نوشتههای برخی از توریست‌هایی که در این رستوران غذا خورده‌اند را در زیر بخوانید:
«نواپرومتوس» نامی است که کاربری ساکن شهر «گوتنبرگِ» سوئد برای خود انتخاب کرده است. این کاربر در مورد رستوران بُرقع نوشته است: «این رستوران مثل گوهری در این شهر است؛ مکانی عالی برای ناهار یا شام؛ انتخاب گسترده‌ای از غذاهای ایرانی و خاورمیانه. ظروف با توجه به جزئیات آماده می‌شوند. دسرها و نوشیدنی‌ها خوشمزه هستند و خوب آماده شده‌اند و بشقاب‌های غذا بزرگ‌تر از حد متوسط هستند.»
کاربر دیگری به نام «مایکل سی» هم در مورد این رستوران نوشته است: «غذای تازه‌ی عالی! این رستوران که دقیقا نزدیک بازار ماهی قرار دارد، اگرچه فضایی شبیه به رستوران فست‌فودی دارد، اما این با غذاهای دریایی بسیارخوشمزه جبران می‌شود! در طول اقامتمان در بندر عباس دو بار از غذاهای این رستوران لذت بردیم. قیمت‌های رستوران هم بسیار مناسب است.»
رستوران غذاهای دریایی بندر عباس
کاربری که خود را «کاراناف» از شهر «ونکوور» در کانادا معرفی کرده، در خصوص این رستوران نوشته است: «بهترین غذاهای دریایی تازه در بندر عباس! شما می‌توانید انواع مختلفی از غذاهای محلی را که بر اساس غذاهای دریایی است، در این رستوران میل کنید! اگر نوع خاصی از غذا را در ذهن داشته باشید، قبل از رفتن به آن‌جا باید تلفنی آن غذا را سفارش بدهید!»
کاربر دیگری به نام «شابی» که ساکن شهر «دوسلدروفِ» آلمان است هم در مورد این رستوران نوشته است: «جایی عالی برای یک شب. این مکان چیزی فراتر از یک رستوران است. در این‌جا می‌توانید از یک شب کامل لذت ببرید. حوالی ساعت 9 تا 10 شب برای شام در تخت‌های سنتی به رستوران بیایید و ماهی و کباب شیشلیک عالی و نان تازه میل کنید. سپس به قسمت موسیقی زنده بروید و اگر خواستید، قلیان بگیرید. خواننده خیلی خوب و سرگرم‌کننده بود. همچنین محیط و فضا عالی بود. این رستوران کاملا ارزش یک بازدید و یک وعده غذا را دارد.»
کاربر دیگری به نام «آندر یو اس» که خود را ساکن شهر بندری «اودسا» در اوکراین معرفی کرده و در سال 2014 به این رستوران سر زده هم این رستوران را ستایش کرده است. او نوشته است: «به‌طرز غیر منتظره‌ای غذاهای خوبی بود... خب طبیعی است که انتظار برای فست‌فود خاص در بندر عباس واقعا شاید منطقی نباشد، اما این مکان بسیار زیباست و واقعا نمونه‌های بسیار خوبی از غذاهای ایتالیایی ارائه می‌دهد. تقریبا همه‌ی چیزهایی که سفارش دادیم ـ پیتزا، کیک و به‌خصوص سالادها ـ عالی بودند، با سس‌های عالی. گوشت و میگو به‌خصوص عالی بودند. قدردانی جداگانه‌ای باید از تزئین غذاها داشته باشم. انگار برج‌هایی در بشقاب‌های شما توسط آشپز و همکارانش ساخته می‌شد. قطعا این نتیجه‌ی کار عالی سرآشپز است. دکوراسیون، کاملا خوب و خدمات هم بسیار خوب. وای‌فای هم مشکل قطعی نداشت. شدیدا توصیه می‌شود.»
نقابِ زنان بندری
«کلاوس بو کریستینسن» یکی از عکاسان مطرحی است که از بندر عباس دیدن کرده و عکسی از زنی محلی را در «گتی ایمیج» منتشر کرده است. او در توصیف عکس خود نوشته: «این خانم 60ساله، 10 فرزند داشت که شش تای آن‌ها فوت کرده بودند. اهل روستای «چاه‌فعله» است. بسیاری از زنان در جنوب ایران از انواع ماسک استفاده می‌کنند. سنت نقاب به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد، اما در این نقطه از کشور این سنت به‌عنوان بخشی از حجاب پذیرفته شده است. ماسک‌های سنتی، مشکی و برخی هم طلایی هستند. در 30 ـ40 سال گذشته، ماسک‌های رنگی نیز ظاهر شده‌اند.» |